Krytyk Wewnętrzny – to nieodłączna część każdego z nas. Podpowiada, co można zrobić lepiej – motywuje tym samym do zmiany. Często zdarza się, że jego oceny, krytyka, osądy pojawiają się zbyt często i są niezwykle surowe. Krytyk Wewnętrzny akcentuje to, co się nie udało, podkreśla słabe strony, stając się surowym sędzią. Doświadczanie tych ocen, wsłuchiwanie się w jego głos wpływa wówczas istotnie na samopoczucie, myślenie o sobie, podejmowane działania, relacje z innymi ludźmi. W naszym artykule przedstawiamy możliwe przyczyny oraz objawy mocnej pozycji Krytyka Wewnętrznego. Podpowiadamy także, jak się z nim porozumieć.
Krytyk Wewnętrzny – jak go rozpoznać?
Obecność Krytyka Wewnętrznego może manifestować się w różnorodny sposób, zarówno w relacji z samym sobą, emocjach, myślach, jak i zachowaniach osoby.
Perfekcjonizm. Krytyk Wewnętrzny często wiąże się ze skłonnością do dążenia do doskonałości, stawianiem sobie wysokich wymagań i trudnościami w akceptowaniu nawet drobnych błędów.
Krytyczne myśli. Poznasz go także po tym, że w Twojej głowie pojawiają się ciągłe negatywne myśli dotyczące własnych działań, decyzji i osiągnięć. Przykładowe myśli, po których go rozpoznasz to: „znowu zrobiłeś to źle”, „jesteś beznadziejny”, „dlaczego zawsze musisz robić wszystko inaczej, niż inni?”, „każdy radzi sobie lepiej od ciebie”, „do niczego się nie nadajesz!”, „co z tobą jest nie tak??”.
Unikanie ryzyka. Twój Krytyk może zniechęcać Cię do nowych wyzwań i sytuacji, które mogą prowadzić do popełnienia błędów lub niepowodzeń. Wynika to z jego przekonania na Twój temat, że „i tak sobie nie poradzisz”.
Ciągłe porównywanie się z innymi. Krytyk często zwraca uwagę na to, jak inni sobie radzą i koncentruje się wyłącznie na tym, w czym inni są lepsi od Ciebie. Zapomina o tym, że mamy różne zasoby i obszary stanowiące wyzwanie, że jesteśmy na różnych etapach procesu zmiany.
Nadmierny lęk. Doświadczanie nadmiernego stresu i lęku przed niepowodzeniem, oceną, wyśmianiem, krytyką oraz odrzuceniem to częste uczucia, które towarzyszą osobom z silnie rozwiniętym Krytykiem Wewnętrznym. Generuje on silne obawy przed tym, że inni zauważą Twoje wady.
Brak akceptacji siebie. Nikt z nas nie jest doskonały. Każdy ma obszary, które są jego słabszą stroną, pewne ograniczenia, trudności. Naprawdę każdy. Krytyk Wewnętrzny zdaje się o tym zapominać. Generuje problemy w akceptacji swoich wad, błędów i niedoskonałości, a także przekonanie, że akceptacja ze strony innych należy się, gdy jest się doskonałym.
Rozpamiętywanie błędów. Obsesyjne wracanie do błędów i niepowodzeń z przeszłości to również typowa strategia Krytyka Wewnętrznego.
Brak zadowolenia z osiągnięć. Jeżeli masz problem w relacji z Krytykiem Wewnętrznym, prawdopodobnie pomimo osiągnięć, nie odczuwasz satysfakcji i radości z własnych sukcesów lub trudno Ci je w ogóle zauważyć.
Krytyk Wewnętrzny a syndrom oszusta
Z mocną pozycją Krytyka Wewnętrznego wiąże się tzw. syndrom oszusta. Jest to psychologiczne zjawisko, w którym osoba: odczuwa strach przed tym, że inni odkryją prawdę o niej (o tym, że tak naprawdę nic nie umie i jest niewystarczająca), ma skłonność do krytyki własnych osiągnięć, nawet jeśli są one znaczące, ma przekonanie, że sukcesy są wynikiem przypadku, a nie umiejętności czy ciężkiej pracy, doświadcza chronicznego uczucia, że nie zasługuje na to, co ma, porównuje się z innymi i uznaje ich za lepszych od siebie. Osoba z syndromem oszusta uznaje, że jeżeli coś jej się udaje, jest to wynikiem przypadku, szczęścia lub pomyłki. Twierdzi też, że jeżeli inni ludzie odnoszą sukcesy, jest to wynikiem ich ciężkiej pracy, zdolności, określonych cech. Uważa, że jedynie „udaje”, że ma pewne umiejętności, kompetencje cechy i że istnieje ryzyko, że „prawda wyjdzie na jaw”.
Krytyk Wewnętrzny – skąd się wziął?
Rozwinięcie mocno aktywnego głosu Krytyka Wewnętrznego może być wynikiem różnorodnych czynników.
Surowy i krytyczny rodzic. Dzieci, które doświadczały krytyki lub surowego oceniania, mogą internalizować te „głosy” i przyjmować je jako swoje. Wysokie bądź nierealistyczne wymagania, ciągłe krytykowanie, porównywanie z innymi dziećmi, brak tolerancji dla błędów – wszystkie te elementy postawy rodziców względem dzieci umacniają ich Krytyka Wewnętrznego.
Brak przestrzeni dla Twojej złości w domu rodzinnym. Jeżeli wychowywałeś się w domu, w którym nie mogłeś okazywać złości, być może nauczyłeś się ją kierować przeciwko sobie.
Perfekcjonizm. Jeżeli dążysz do doskonałości we wszystkim, umacniasz swojego Krytyka Wewnętrznego. Wysokie standardy, którym trudno sprostać, mogą prowadzić do chronicznego niezadowolenia z siebie oraz przekonania, że jesteś niewystarczający.
Porównywanie się z innymi. Tendencja do porównywania się z innymi ludźmi, szczególnie w erze mediów społecznościowych, może zaostrzać wewnętrzny głos krytyki. Nieustanne podpatrywanie wyidealizowanych obrazów rodzicielstwa, partnerstwa, życia zawodowego pełnego sukcesów, może prowadzić do rozwijania poczucia gorszości i aktywizacji Wewnętrznego Krytyka.
Doświadczenia zawodowe. Środowisko zawodowe, szczególnie jeśli jest nastawione na rywalizację, maksymalizację osiągnięć może powodować stawia sobie wysokich, często nierealistycznych wymagań i generować niezadowolenie z siebie, jeżeli niektóre z tych celów nie zostaną zrealizowane.
Rozwinięcie mocnego Krytyka Wewnętrznego to złożony proces wynikający z wielu czynników. Istotne jest zrozumienie tych czynników i podjęcie pracy nad umiejętnościami samoakceptacji, doceniania siebie i konstruktywnego podejścia do własnych działań.
Masz trudności i potrzebujesz wsparcia?
Jak się porozumieć ze swoim Krytykiem Wewnętrznym?
Porozumienie się ze swoim Krytykiem Wewnętrznym może być procesem wymagającym i długotrwałym ze względu na to, że jego korzenie sięgają często do okresu dzieciństwa. Istnieją jednak strategie, które mogą pomóc w zarządzaniu tym głosem.
Pogłębianie samoświadomości. Warto zacząć od dokładnego rozpoznania myśli krytycznych, zauważania momentów, w których Krytyk Wewnętrzny staje się dominujący. Można przy tym zwrócić uwagę na jego ton głosu, słowa, których najczęściej używa, obserwować jego nasilenie w skali od 10 do 10. Czy ten głos Ci przypomina kogoś? Obserwuj również, kiedy ten głos NIE jest aktywny. Może nie ma zastrzeżeń co do Twojej pracy, a jest szczególnie niezadowolony z tego, jakim jesteś rodzicem? Ciekawe jest także, czy były okresy w Twoim życiu, w których Krytyk Wewnętrzny rzadko się pojawiał? Uważne obserwowanie swojego wewnętrznego dialogu to pierwszy krok ku zrozumieniu go i zmianie.
Podjęcie rozmowy z Wewnętrznym Krytykiem. Wyobraź sobie, że Twój Krytyk Wewnętrzny to pewien kawałek Ciebie (tym samym – jedna z perspektyw patrzenia na Ciebie) i staraj się nawiązać z nim rozmowę. Zadawaj mu pytania, dociekaj, o co mu chodzi. Przedstaw mu inne punkty widzenia. Możesz też zdecydować się na postawienie mu granic, np. wyznaczyć mu czas, kiedy jesteś gotowy słuchać jego zastrzeżeń (np. codziennie przez 20 minut ok. godziny 21.00).
Docenianie starań i osiągnięć. Pracuj nad aktywnym uznawaniem swoich sukcesów. Zapisuj je, świętuj, pamiętaj, co udało Ci się osiągnąć, nawet jeśli są to małe kroki.
Porównuj się do samego siebie, nie do innych. Każdy może przechodzić swoją drogę we własnym tempie. Mamy inne zasoby, ograniczenia, inne doświadczenia. Zwracaj uwagę na swoje postępy i pamiętaj, że to, co widzisz u innych, to tylko część ich życia – nigdy nie wiesz, jak to życie wygląda dokładnie. Potrafisz wspierać i doceniać innych? Przyjrzyj się, jak to robisz i ćwicz podobną postawę względem samego siebie.
Udział w psychoterapii. Jeżeli Twój Krytyk Wewnętrzny wpływa negatywnie na Twoje życie, rozważ udział w psychoterapii. Psychoterapeuta może pomóc Ci w identyfikacji korzeni negatywnych przekonań oraz wspierać w procesie zmiany w kierunku samoakceptacji.
Pamiętaj, że proces ten może wymagać czasu i praktyki. Ważne jest, aby być łagodnym i cierpliwym wobec samego siebie w tym procesie samopoznania i samorozwoju.
Mogą Cię także zainteresować inne nasze artykuły: Objawy depresji – charakterystyka | Widoki – Twoja Psychoterapia (widokipsychoterapia.pl)
Uogólnione zaburzenie lękowe (GAD) – objawy, przyczyny, leczenie (widokipsychoterapia.pl)
Odwiedź nas również na Facebooku : Widoki – Twoja Psychoterapia | Warsaw | Facebook
oraz Instagramie: Widoki – Twoja Psychoterapia (@widoki_twoja_psychoterapia) • Zdjęcia i filmy na Instagramie
