Objawy depresji to m.in. głębokie uczucie smutku, przygnębienia, utrata zainteresowania życiem i utrata energii. Czasami, kiedy czujesz się bardzo źle, możesz się martwić, czy nie masz depresji. Warto wiedzieć, czym dokładnie charakteryzuje się ta choroba, żeby móc ją odpowiednio wcześnie rozpoznać. W naszym artykule opisujemy objawy depresji oraz dzielimy się skalą, dzięki której możesz wstępnie rozpoznać, czy masz depresję.
Objawy depresji według ICD-11 i DSM-5
Według Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD-11) oraz Diagnostycznego i Statystycznego Podręcznika Zaburzeń Psychicznych (DSM-5), objawy depresji są podobne. Oba systemy diagnostyczne wskazują na następujące objawy depresji:
- Obniżony nastrój przez większość czasu, większość dni.
- Utrata zainteresowania i przyjemności z wykonywania zadań, które sprawiały przyjemność.
- Zmniejszony poziom energii lub zwiększone zmęczenie.
- Zmieniona aktywność psychomotoryczna (np. spowolnienie ruchowe lub pobudzenie).
- Zmieniony wzorzec snu (trudności w zasypianiu, niewyspanie lub nadmierna senność).
- Zmienione wzorce jedzenia (utrata apetytu lub nadmierna chęć jedzenia).
- Obniżona koncentracja, trudności w podejmowaniu decyzji.
- Obniżone poczucie własnej wartości lub poczucie winy.
- Myśli o śmierci lub myśli samobójcze.
W obu systemach diagnostycznych występowanie tych objawów przez określony czas (zazwyczaj co najmniej przez dwa tygodnie) oraz ich wpływ na funkcjonowanie i dobrostan jednostki są kluczowe dla postawienia diagnozy depresji. DSM-5 wprowadza ocenę nasilenia objawów depresji, która jest skalowana od lekkiego do ciężkiego. ICD-10 nie zawiera takiego systemu oceny nasilenia objawów. Jeżeli podejrzewasz, że możesz chorować na depresję, ważne jest, aby skonsultować się z lekarzem w celu dokładnej diagnozy oraz określenia odpowiedniego leczenia.
Jak zmienia się nastrój i emocje u osób z depresją?
Osoby z depresją odczuwają głęboki smutek i przygnębienie, które mogą być trudne do zrozumienia dla osób niezmagających się z tym zaburzeniem. Często towarzyszą temu uczucie pustki i beznadziei. Depresja to nie tylko ciągłe uczucie smutku czy przygnębienia, ale również silna zmienność nastroju i emocji, co może znacząco wpływać na codzienne funkcjonowanie. Osoby z depresją mogą doświadczać huśtawki nastrojów, czyli nagłych zmian wewnętrznego stanu emocjonalnego. Mogą przechodzić od głębokiego smutku i poczucia beznadziei do chwilowej ulgi, a następnie znów doświadczać przygnębienia. Osoba dotknięta tym zaburzeniem może odczuwać także spłycenie emocji, trudności w doświadczaniu przyjemności czy problemy w kontrolowaniu i wyrażaniu uczuć. Emocje, które równie często pojawiają się w depresji, to lęk i złość. Złość może być sposobem na ukrycie głębokiego smutku i przygnębienia. Osoby z depresją mogą unikać wyrażania smutku i zamiast tego wyrażać go jako złość. Może to wynikać z obaw przed odrzuceniem, niezrozumieniem lub obawy, że smutek zostanie zbagatelizowany. Złość może wynikać z poczucia utraty kontroli nad swoim życiem, sytuacjami lub emocjami. Osoby z depresją często doświadczają poczucia bezsilności i frustracji z powodu trudności w kontrolowaniu swoich objawów i przeżyć. Złość może stanowić próbę odzyskania poczucia kontroli i wpływu. Złość u osób z depresją często kierowana jest w stosunku do samych siebie. Z kolei lęk w depresji może stanowić składową innego zaburzenia współwystępującego z depresją (np. zaburzenia lękowego uogólnionego (GAD), fobii społecznej). Poza tym lęk w depresji może dotyczyć przyszłości, nadchodzących wyzwań. Lęk ten może wynikać z pesymistycznych przekonań, poczucia bezradności czy obaw o niepowodzenie. Antycypacyjny lęk może przyczyniać się do unikania nowych sytuacji, ograniczania działań i utrudniać rozwijanie zdrowych strategii radzenia sobie. Zmiany w nastroju i emocjach są częścią depresji i wynikają z biologicznych i psychologicznych aspektów tego zaburzenia. W przypadku depresji, przedłużający się smutek, uczucie pustki, lęk i złość oraz labilność emocji są objawami, które wymagają uwagi i odpowiedniego leczenia.
Utrata zainteresowań i przyjemności jako objaw depresji
Utrata zainteresowania i przyjemności jest jednym z głównych objawów depresji, który znacząco wpływa na jakość życia i codzienne funkcjonowanie . Osoby dotknięte depresją często doświadczają utraty chęci i satysfakcji z wykonywania zwykłych czynności, które kiedyś sprawiały im radość. Może to obejmować hobby, spotkania z przyjaciółmi, aktywności fizyczne czy inne zajęcia, które wcześniej wydawały się ciekawe i satysfakcjonujące. Przyczyny utraty zainteresowania i przyjemności w depresji są wielopłaszczyznowe. Zmiany neurochemiczne w mózgu, takie jak obniżony poziom neuroprzekaźników, w tym serotoniny, mogą odgrywać istotną rolę w tym objawie. Dodatkowo, osoby z depresją często doświadczają obniżonego poziomu energii, zmęczenia i poczucia przytłoczenia, co utrudnia angażowanie się w aktywności i czerpanie z nich radości. Utrata zainteresowania i przyjemności może prowadzić do dalszego pogorszenia samopoczucia i wzmacniania objawów depresji. Osoba dotknięta depresją może się stopniowo izolować i tracić motywację do podejmowania działań. To zaś może prowadzić do ograniczenia kontaktów społecznych, pogorszenia samopoczucia i nasilenia objawów depresji. Ważne jest zrozumienie, że utrata zainteresowania i przyjemności jest objawem depresji, a nie wynikiem braku silnej woli lub lenistwa. Jest to wynik zaburzeń w układzie nerwowym i zmian w mózgu, które towarzyszą temu zaburzeniu. Psychoterapia, farmakoterapia oraz inne strategie leczenia mogą pomóc powrócić do aktywnego uczestnictwa w codziennych aktywnościach.
Jak depresja wpływa na nawyki żywieniowe i ciało?
Depresja może znacząco wpływać na nawyki żywieniowe i prowadzić do zmian w apetycie i wadze ciała. U niektórych osób występuje utrata apetytu i znaczący spadek wagi, podczas gdy u innych dochodzi do nadmiernej chęci jedzenia i przyrostu masy ciała. Te zmiany mogą mieć negatywny wpływ na zdrowie fizyczne i emocjonalne, pogłębiając objawy depresji. W przypadku utraty apetytu, osoby z depresją mogą odczuwać brak zainteresowania jedzeniem i trudności w spożywaniu wystarczającej ilości posiłków. Mogą tracić na wadze, co może prowadzić do osłabienia organizmu, utraty energii i pogorszenia samopoczucia. Nadmierna utrata wagi może być również sygnałem, że organizm nie otrzymuje wystarczających składników odżywczych, co negatywnie wpływa na funkcjonowanie mózgu i ogólny stan zdrowia. Z kolei u niektórych osób z depresją obserwuje się zwiększoną chęć jedzenia, szczególnie węglowodanów i tzw. „junk foodu”. Taka nadmierna konsumpcja może prowadzić do nadwagi lub otyłości. Niezdrowa dieta może wpływać na pogorszenie samopoczucia i utrudniać proces zdrowienia. Objadanie się może być sposobem na złagodzenie trudnych emocji. Może być też ucieczką od trudności życiowych, tymczasowym odwróceniem uwagi od problemów. Osoba może próbować tymczasowo poprawić swój nastrój i poczuć się lepiej poprzez jedzenie. Jedzenie może stanowić formę pocieszenia w trudnych chwilach. Ponadto depresji często towarzyszy uczucie pustki. Jedzenie może być próbą zapełnienia tej emocjonalnej pustki. Ważne jest zrozumienie, że zmiany w apetycie i wadze ciała są częścią depresji i wynikają z wielu czynników, takich jak zaburzenia hormonalne, zmiany neurochemiczne i psychologiczne. W przypadku depresji, skoncentrowanie się na zdrowym odżywianiu i utrzymaniu równowagi wagi może być wyzwaniem. Jednak podejmowanie świadomych działań w celu dbania o swoje ciało i zdrowie jest istotną częścią pracy nad zmniejszeniem nasilenia objawów depresji.
Trudności ze snem jako objaw depresji
Trudności ze snem są powszechnym objawem depresji, który może mieć znaczący wpływ na ogólny stan zdrowia i samopoczucie. Osoby z depresją często mają trudności z zasypianiem, mogące wynikać z trudności w uspokojeniu myśli i wyciszeniu umysłu. Ponadto mogą często budzić się w nocy i mieć trudności z powrotem do snu. Mogą mieć także trudności z utrzymaniem ciągłego snu przez całą noc. Sen osób z depresją często jest płytki i niestabilny. Ponadto osoby z depresją często budzą się wcześnie rano przed planowanym czasem. Często towarzyszy temu uczucie zmęczenia i braku energii. W depresji obserwuje się zmniejszoną ilość snu w fazie REM (Rapid Eye Movement), która jest związana z głębokim snem i regeneracją organizmu. Regularne zaburzenia snu mogą również wpływać na zdolność do radzenia sobie z codziennymi wyzwaniami i funkcjonowania społecznego. Niewystarczający lub niespokojny sen może prowadzić do chronicznego zmęczenia i braku energii w ciągu dnia. Zaburzenia snu mogą wpływać na równowagę emocjonalną i pogarszać nastrój. Osoba może doświadczać zirytowania, lęku, drażliwości i uczucia przygnębienia. Problemem w depresji może być także nadmierna ilość snu. Długie godziny snu mogą stanowić sposób unikania trudnych emocji, myśli czy sytuacji życiowych. Nadmierna ilość snu może stanowić więc rodzaj ucieczki od rzeczywistości i obowiązków dnia codziennego. Sen może być miejscem, w którym osoba może oderwać się od trudności, stresu i niepokoju. Dłuższy sen może być wyrazem utraty zainteresowania światem zewnętrznym i przyjemnościami, które kiedyś dostarczały radość. Warto podkreślić, że nadmierna ilość snu nie jest konstruktywnym ani efektywnym sposobem radzenia sobie z depresją. Jeśli osoba doświadcza hipersomnii w kontekście depresji, ważne jest skonsultowanie się z lekarzem psychiatrą lub psychoterapeutą, aby uzyskać profesjonalną pomoc i opracować plan leczenia.
Jak depresja wpływa na zdolności poznawcze?
Osłabienie funkcji poznawczych, takich jak koncentracja, pamięć, zdolności poznawcze i podejmowanie decyzji, jest jednym z charakterystycznych objawów depresji. Istnieje kilka czynników, które mogą przyczyniać się do osłabienia funkcji poznawczych w depresji. Po pierwsze, w depresji dochodzi do zaburzeń równowagi neurochemicznej, takich jak niedobór neurotransmiterów, w tym serotoniny, noradrenaliny i dopaminy. Te neurochemiczne dysfunkcje mogą wpływać na funkcjonowanie mózgu, w tym na procesy poznawcze. Ponadto, badania sugerują, że osoby z depresją mogą mieć nieprawidłowości strukturalne w niektórych obszarach mózgu, takich jak hipokamp czy korę przedczołową. Te zmiany strukturalne mogą wpływać na funkcjonowanie poznawcze. Depresja wiąże się z negatywnymi myślami, pesymizmem i krytycznym podejściem do samego siebie i świata. Ciągłe myślenie negatywne może zakłócać procesy poznawcze, takie jak koncentracja, pamięć i zdolności poznawcze. Osoby z depresją często odczuwają znaczne zmęczenie i brak energii. Te fizyczne objawy mogą wpływać na funkcje poznawcze, utrudniając skupienie uwagi i prawidłowe funkcjonowanie mózgu. Osłabienie funkcji poznawczych w depresji może utrudniać codzienne funkcjonowanie, wykonywanie zadań i podejmowanie decyzji. Wymienione problemy pojawiające się w depresji prowadzą do frustracji, obniżonego poczucia własnej wartości i nasilenia objawów depresji. Osoby z depresją mogą czuć się niekompetentne, mają wątpliwości co do swoich umiejętności poznawczych i mogą obawiać się, że nie sprostają wymaganiom otoczenia.
Objawy depresji – niskie poczucie własnej wartości
Niska samoocena może być zarówno przyczyną, jak i wynikiem depresji. Poczucie własnej wartości u osób z depresją może być znacznie obniżone lub zaburzone. Skutkuje to niekiedy utratą zainteresowania sobą, swoimi potrzebami i dbaniem o siebie w związku z poczuciem bycia niegodnym, nieważnym. Osoby z depresją mogą mieć tendencję do oceniania siebie w sposób negatywny i krytyczny, skupiania się na swoich wadach, błędach i porażkach, ignorowania lub umniejszania swoich osiągnięć i pozytywnych cech. Nawet gdy osiągną sukces, mogą odczuwać brak satysfakcji i przekonanie, że nie są wystarczająco dobre lub że osiągnięcie jest przypadkowe. Ponadto osoby z depresją mają skłonność do porównywania się z innymi, skupiania się na pozornych sukcesach innych. Przyczyny takiego stanu rzeczy są zawsze złożone. Warto im się przyglądać wspólnie ze specjalistą, np. psychoterapeutą. Jednym z powodów niskiego poczucia własnej wartości mogą być wzorce wychowawcze i doświadczenia z dzieciństwa. Jeśli osoba w młodym wieku była krytykowana, karana lub nieakceptowana, może internalizować te przekazy i nosić je ze sobą w dorosłości. Doświadczenia traumatyczne, takie jak nadużycie emocjonalne lub fizyczne, zaniedbanie w przeszłości, mogą także negatywnie wpływać na poczucie własnej wartości. Ponadto w depresji często występuje myślenie negatywne, w którym osoba skupia się na swoich wadach, błędach i porażkach, a bagatelizuje swoje osiągnięcia i pozytywne cechy. Ten negatywny sposób myślenia prowadzi do utrwalania się przekonania o niskiej wartości. Objawy depresji, takie jak chroniczne zmęczenie i brak energii, mogą prowadzić do ograniczenia aktywności i uczestnictwa w rzeczach, które wcześniej przynosiły satysfakcję i poczucie własnej wartości.
Myśli samobójcze i poczucie beznadziei w depresji
Osoby dotknięte depresją często doświadczają uczucia skrajnego smutku, bezsensu życia i utraty nadziei. Mogą mieć myśli o śmierci lub samobójstwie, które mogą prowadzić do pogłębienia się cierpienia i zwiększenia ryzyka samookaleczenia lub prób samobójczych. Osoby z depresją często widzą świat w czarnych barwach i nie dostrzegają perspektyw na poprawę sytuacji. Mogą czuć się bezradne i przytłoczone, a ich myśli i przekonania mogą skupiać się na negatywnych aspektach życia i braku przyszłości. W obliczu myśli samobójczych niezbędne jest natychmiastowe działanie. W przypadku, gdy ktoś ma myśli samobójcze lub odczuwa bezpośrednie zagrożenie dla swojego życia, należy niezwłocznie skontaktować się z służbami ratunkowymi lub udać się na oddział ratunkowy najbliższego szpitala. Jeżeli dowiemy się, że ktoś z naszego otoczenia planuje popełnić samobójstwo, zawsze należy potraktować taką sytuację poważnie. W razie wątpliwości należy skontaktować się z odpowiednimi służbami medycznymi lub telefonicznymi liniami wsparcia, które są dostępne 24/7. W sytuacji doświadczania myśli lub planów samobójczych profesjonalna pomoc jest niezbędna. Psychoterapia lub psychoterapia w połączeniu z farmakoterapią często znacząco podnoszą jakość życia osób chorujących na depresję.
Ważne numery telefonów w Polsce, które mogą być pomocne dla osób znajdujących się w kryzysie psychicznym:
Telefon Zaufania dla Dorosłych: 116 123 (bezpłatny, całodobowy numer telefonu zaufania, obsługiwany przez Fundację Dzieci Niczyje)
Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży: 116 111 (bezpłatny, całodobowy numer telefonu zaufania dla dzieci i młodzieży, obsługiwany przez Fundację Dzieci Niczyje)
Telefon Zaufania dla Osób LGBT+: 800 123 123 (bezpłatny, całodobowy numer telefonu zaufania dla osób LGBT+, obsługiwany przez Kampanię Przeciw Homofobii)
Telefon Zaufania dla Osób Dotkniętych Przemocą: 800 120 002 (bezpłatny, całodobowy numer telefonu zaufania dla osób doświadczających przemocy, obsługiwany przez Fundację Feminoteka)
Telefon Anonimowy dla Dzieci i Młodzieży: 116 111 (bezpłatny, całodobowy numer telefonu dla dzieci i młodzieży, obsługiwany przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę)
Telefon dla Osób w Kryzysie i Myśli Samobójczych: 800 70 2222 (bezpłatny, całodobowy numer telefonu dla osób w kryzysie i myśli samobójczych, obsługiwany przez Ośrodek Zdrowia Psychicznego)
Powyższe numery telefonów są przeznaczone dla osób w kryzysie i zapewniają wsparcie emocjonalne, rozmowę, poradę i pomoc w trudnych sytuacjach.
Masz trudności i potrzebujesz wsparcia?
Objawy depresji – test
Odpowiadając na poniższe pytania, oparte na popularnej Skali Depresji Becka (BDI), możesz sprawdzić nasilenie objawów depresji. Oceń, jak często doświadczałeś(aś) poniższych objawów w ciągu ostatnich dwóch tygodni. Wybierz jedną odpowiedź na każde pytanie.
- Czułem(am) się smutny(a) lub przygnębiony(a):
- 0: Wcale
- 1: W niektóre dni
- 2: W większość dni
- 3: Codziennie
- Utraciłem(am) zainteresowanie lub przyjemność z zajęć, które wcześniej sprawiały mi radość:
- 0: Wcale
- 1: W niektóre dni
- 2: W większość dni
- 3: Codziennie
- Czułem(am)się winny(a) lub bezwartościowy(a):
- 0: Wcale
- 1: W niektóre dni
- 2: W większość dni
- 3: Codziennie
- Miałem(am) trudności w skupianiu się lub podejmowaniu decyzji:
- 0: Wcale
- 1: W niektóre dni
- 2: W większość dni
- 3: Codziennie
- Cierpiałe(am) na zaburzenia snu, takie jak trudności z zasypianiem lub nadmierną senność:
- 0: Wcale
- 1: W niektóre dni
- 2: W większość dni
- 3: Codziennie
- Czułem(am) zmęczenie lub brak energii:
- 0: Wcale
- 1: W niektóre dni
- 2: W większość dni
- 3: Codziennie
- Czułem(am) się beznadziejny(a) lub pesymistycznie nastawiony(a) wobec przyszłości:
- 0: Wcale
- 1: W niektóre dni
- 2: W większość dni
- 3: Codziennie
- Miałem(am) problemy z jedzeniem (utrata apetytu lub objadanie się):
- 0: Wcale
- 1: W niektóre dni
- 2: W większość dni
- 3: Codziennie
- Odczuwałem(am) poczucie winy lub złość wobec siebie?
- 0: Wcale
- 1: W niektóre dni
- 2: W większość dni
- 3: Codziennie
- Miałem(am) myśli samobójcze?
- 0: Wcale
- 1: W niektóre dni
- 2: W większość dni
- 3: Codziennie
- Odczuwałem(am) spowolnienie ruchowe lub brak energii do wykonywania codziennych czynności?
- 0: Wcale
- 1: W niektóre dni
- 2: W większość dni
- 3: Codziennie
- Czułem(am) się nieatrakcyjny(a) lub brzydki(a)?
- 0: Wcale
- 1: W niektóre dni
- 2: W większość dni
- 3: Codziennie
Zsumuj punktację, a wynik ogólny wskaże Ci nasilenie objawów depresji. Punktacja od 0 do 13 wskazuje na brak lub minimalne nasilenie objawów, 14-23 oznacza umiarkowane nasilenie, a wynik powyżej 23 może sugerować nasilenie objawów depresji wymagających dalszej diagnozy i pomocy specjalisty.
Ważne jest pamiętanie, że skala ta nie jest pełną diagnozą i nie zastępuje profesjonalnej oceny psychiatry lub psychoterapeuty. Jeśli masz obawy dotyczące swojego zdrowia psychicznego, zawsze najlepiej skonsultować się z lekarzem lub psychoterapeutą którzy mogą przeprowadzić rzetelną diagnozę i w razie potrzeby – zaproponować odpowiednie leczenie.
Mogą Cię też zainteresować nasze inne artykuły:
Ataki paniki – objawy, przyczyny i metody leczenia – Widoki Psychoterapia
Uogólnione zaburzenie lękowe (GAD) – objawy, przyczyny, leczenie (widokipsychoterapia.pl)
Wypalenie zawodowe – objawy, przyczyny, leczenie – Widoki Psychoterapia
Odwiedź nas również na Facebooku : Widoki – Twoja Psychoterapia | Warsaw | Facebook
oraz Instagramie: Widoki – Twoja Psychoterapia (@widoki_twoja_psychoterapia) • Zdjęcia i filmy na Instagramie
