Uogólnione zaburzenie lękowe (GAD) – objawy, przyczyny, leczenie

Uogólnione zaburzenia lękowe (ang. generalized anxiety disorder, GAD) to jedno z zaburzeń lękowych, które charakteryzuje się przewlekłym, nadmiernym i niewspółmiernym lękiem i niepokojem wobec codziennych spraw. GAD może wpłynąć na codzienne funkcjonowanie osoby i jej zdolność do wykonywania zadań i działań. Osoby z GAD często odczuwają również fizyczne objawy, takie jak bóle głowy, nudności, niestrawność, bóle mięśniowe i trudności z oddychaniem.

Uogólnione zaburzenia lękowe (GAD) – statystyki

Uogólnione zaburzenia lękowe (GAD) należą do najczęstszych zaburzeń lękowych. Według badań epidemiologicznych, GAD występuje u około 3-6% populacji ogólnej. Jest on dwukrotnie częstszy u kobiet niż u mężczyzn i częściej występuje u osób w średnim wieku niż u młodszych lub starszych. Około 50% pacjentów z GAD ma również inne zaburzenia psychiczne, np. depresję lub inne zaburzenia lękowe. GAD to zaburzenie przewlekłe; większość osób z tym zaburzeniem doświadcza nawrotów objawów w ciągu swojego życia.

Uogólnione zaburzenia lękowe (GAD) – objawy

Za dominującą cechę GAD uważa się zamartwianie się. Objawy uogólnionego zaburzenia lękowego (GAD) według DSM-5 (Diagnostyczne i Statystyczne Kryteria Zaburzeń Psychicznych, 5. wydanie) obejmują:

1. Nadmierną lękliwość i niepokój występujący większość dni przez co najmniej 6 miesięcy, dotyczące różnych sytuacji i zdarzeń.
2. Osoba ma trudności z kontrolowaniem lęku i odczuwa nadmierną niepewność.
3. Lęk i niepokój wiążą się z co najmniej trzema z sześciu poniższych objawów:
   • Niekontrolowane pobudzenie lub uczucie nadmiernego napięcia.
   • Znużenie, łatwe męczenie się.
   • Trudności z koncentracją lub pustka umysłowa.
   • Rozdrażnienie.
   • Napięcie mięśniowe.
   • Trudności z zasypianiem, utrzymaniem snu lub niespokojny, przerywany sen.
4. Objawy lękowe i niepokój powodują znaczące cierpienie lub istotne ograniczenia w codziennym funkcjonowaniu społecznym, zawodowym lub innych ważnych obszarach życia.
5. Objawy lękowe nie są spowodowane bezpośrednio przez substancję (np. używki, leki) ani nie wynikają z innych zaburzeń psychicznych (np. fobii, zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego, zaburzenia stresowego pourazowego).

W sytuacji podejrzenia GAD ważne jest, aby skonsultować się z wykwalifikowanym specjalistą, takim jak lekarz psychiatra lub psychoterapeuta, w celu dokładnej oceny i diagnozy uogólnionego zaburzenia lękowego.

Jak wygląda zamartwianie się u osoby z GAD?

Zamartwianie się jest charakterystycznym objawem uogólnionych zaburzeń lękowych (GAD). Osoby z GAD często doświadczają niepokoju i lęku związanego z różnymi aspektami życia codziennego. Oto kilka cech, które mogą charakteryzować zamartwianie się w GAD:

1. Nadmierna troska o różne zdarzenia i sytuacje. Osoba z GAD może ciągle analizować i przewidywać negatywne scenariusze dotyczące różnych dziedzin życia, takich jak zdrowie, praca, relacje interpersonalne czy finanse.
2. Trudności w kontroli myśli. Osoba z GAD może mieć trudności w kontrolowaniu powracających i niepożądanych myśli lękowych. Myśli te mogą być nieustanne, powtarzające się i trudne do zatrzymania.
3. Przesadzanie z konsekwencjami. Osoba z GAD często przesadza z negatywnymi skutkami oraz zagrożeniami potencjalnych zdarzeń. Może martwić się, że zrealizują się najgorsze możliwe scenariusze.
4. Trudności w odpuszczaniu kontroli. Osoby z GAD mogą mieć trudności z zaakceptowaniem, że nie mogą kontrolować wszystkiego w swoim życiu. Próby ciągłej kontroli i unikania niepewności prowadzą zazwyczaj do jeszcze większego lęku.
5. Fizyczne objawy lękowe. Zamartwianie się w GAD może powodować objawy fizyczne, takie jak napięcie mięśniowe, bóle głowy, problemy ze snem, problemy trawienne czy uczucie zmęczenia.
6. Zaburzenia koncentracji. Osoba z GAD może mieć trudności w skupianiu uwagi na codziennych zadaniach z powodu nadmiernych myśli lękowych, co może wpływać na efektywność i wydajność w pracy lub szkole.

Pod względem treści obawy pacjentów z GAD są bardzo podobne do obaw osób zdrowych. Doświadczenie zamartwiania się może przybierać różne formy – od wszechogarniającego zmartwienia do wyraźnych epizodów ruminacji trwających od kilku minut do kilku godzin.

Uogólnione zaburzenia lękowe (GAD) – przyczyny

Przyczyny uogólnionych zaburzeń lękowych (GAD) są złożone i często wynikają z kombinacji czynników biologicznych, psychologicznych i środowiskowych.

Czynniki psychologiczne a GAD

W rozwoju uogólnionego zaburzenia lękowego (GAD) mogą wpływać różne czynniki psychologiczne, takie jak:

1. Podwyższona neurotyczność. Osoby z GAD mają tendencję do nadmiernego myślenia o przyszłości i do martwienia się o różne nieistotne problemy i zdarzenia. Często wyolbrzymiają potencjalne niebezpieczeństwa i koncentrują się na swojej niezdolności do radzenia sobie z nimi.
2. Tendencja do nadmiernej kontroli. Silna, wszechobecna potrzeba kontrolowania wszystkiego sprzyja częstemu doświadczaniu napięcia i niepokoju, co zwiększa ryzyko rozwoju GAD.
3. Perfekcjonizm. Osoby z GAD mogą mieć tendencję do dążenia do perfekcji, a w związku z tym – do niepokoju z powodu ich rzekomej niewystarczającej wydajności w życiu, co może prowadzić do lęku i stresu.
4. Brak pewności siebie. Osoby z GAD często cechuje niskie poczucie własnej wartości i brak pewności siebie, co skutkuje nadmiernym skupieniem na własnych błędach i niepowodzeniach.
5. Izolacja społeczna. Osoby, które mają trudności z nawiązywaniem kontaktów z innymi ludźmi, mogą być bardziej narażone na rozwój GAD.

Czynniki biologiczne a GAD

Istnieją pewne czynniki biologiczne, które mogą wpływać na rozwój uogólnionego zaburzenia lękowego (GAD). Oto niektóre z nich:

1. Genetyka. Badania wskazują, że GAD może mieć pewne podłoże genetyczne. Osoby z rodzinami, w których występują zaburzenia lękowe, mają większe ryzyko rozwoju GAD.
2. Nieprawidłowości w układzie nerwowym. Osoby z GAD mają zwiększoną aktywność układu współczulnego, który jest związany z reakcjami „walcz lub uciekaj” w organizmie. Mogą również mieć mniejszą zdolność do regulowania stresu i lęku, co prowadzi do wzmożonej reakcji na sytuacje stresowe.
3. Zaburzenia równowagi neuroprzekaźników. Nieprawidłowości w równowadze neuroprzekaźników w mózgu, takich jak serotonina i noradrenalina, mogą prowadzić do zaburzeń lękowych, w tym GAD.
4. Zaburzenia hormonalne. Niektóre zaburzenia hormonalne, takie jak choroby tarczycy, mogą wpływać na rozwój GAD.
5. Choroby przewlekłe. Osoby z chorobami przewlekłymi, takimi jak choroby układu krążenia, cukrzyca lub choroba Parkinsona, mogą być bardziej narażone na rozwój GAD.

Czynniki środowiskowe a GAD

Istnieje wiele czynników środowiskowych, które mogą wpływać na rozwój uogólnionego zaburzenia lękowego (GAD). Oto niektóre z nich:

1. Stres. Silny stres, spowodowany pracą, relacjami interpersonalnymi, problemami ze zdrowiem lub innymi trudnościami życiowymi może prowadzić do rozwoju GAD.
2. Traumatyczne wydarzenia. Doświadczenie przemocy fizycznej lub emocjonalnej, poważne choroby lub śmierć bliskiej osoby, mogą zwiększać ryzyko rozwoju GAD.
3. Czynniki rodzinne. Wychowanie w rodzinie, w której występowały problemy psychiczne i / lub uzależnienia, są bardziej narażone na rozwój GAD.
4. Negatywne doświadczenia związane z chorobą lub leczeniem. Długotrwałe przeżywanie bólu, zmaganie się z nieprzyjemnymi skutkami ubocznymi leków mogą zwiększyć ryzyko rozwoju GAD.
5. Problemy finansowe. Osoby będące w kryzysie bezrobocia, mające długi mogą być bardziej narażone na rozwój GAD.

Warto pamiętać, że GAD to choroba wieloczynnikowa i rozwój tego zaburzenia może być wynikiem złożonej interakcji między wieloma czynnikami biologicznymi, psychologicznymi oraz środowiskowymi.

Uogólnione zaburzenia lękowe (GAD) – wpływ na życie

Uogólnione zaburzenia lękowe (GAD) mogą mieć znaczny wpływ na życie osoby dotkniętej tym zaburzeniem. Oto niektóre z potencjalnych konsekwencji:

1. Problemy z codziennymi aktywnościami. Niepokojące myśli i obawy często przeszkadzają w efektywnym wykonywaniu codziennych czynności. Nieustanne martwienie się może utrudniać skupienie się na wykonywaniu zwykłych zadań, prowadzić do rozproszenia uwagi. Osoby z GAD mogą mieć trudności z organizacją swojego czasu i zadań. Mogą mieć problemy z planowaniem i skutecznym zarządzaniem swoimi obowiązkami. Ciągły lęk i niepokój mogą prowadzić do zmęczenia psychicznego i fizycznego, które utrudnia im wykonywanie codziennych czynności. Tendencja do perfekcjonizmu i obawy przed popełnieniem błędów mogą opóźniać podejmowanie działań lub powodować rezygnację z działania, aby uniknąć potencjalnej porażki.
2. Zwiększone ryzyko depresji. GAD może zwiększać ryzyko wystąpienia depresji, co może prowadzić do dalszego pogorszenia stanu zdrowia psychicznego.
3. Zwiększone ryzyko chorób fizycznych. Osoby z GAD są bardziej podatne na choroby fizyczne, takie jak choroby serca, choroby układu pokarmowego i choroby autoimmunologiczne.
4. Problemy ze snem. GAD często wiąże się z problemami ze snem, co może wpływać na ogólny stan zdrowia psychicznego i fizycznego.
5. Izolacja społeczna. Osoby z GAD mogą mieć trudności w komunikacji z innymi z powodu lęku społecznego. Mogą obawiać się oceny, krytyki lub odrzucenia, co utrudnia im nawiązywanie i utrzymywanie zdrowych relacji społecznych. Izolowanie się staje się sposobem unikania sytuacji, które mogą wywoływać lęk. Ponadto, jak już wspomniano, ciągły niepokój i obawy prowadzą do zmęczenia psychicznego i fizycznego. Osoba z GAD może czuć się zbyt przytłoczona, zmęczona i pozbawiona energii, aby angażować się w aktywności społeczne.

Te konsekwencje pokazują, że GAD wpływa na wiele sfer życia. Dlatego ważne jest, aby uzyskać profesjonalną pomoc i rozpocząć leczenie jak najszybciej, aby zapobiec dalszemu pogarszaniu stanu zdrowia psychicznego i fizycznego.

Jak wspierać osobę cierpiącą z powodu GAD?

Wspieranie osoby z uogólnionymi zaburzeniami lękowymi (GAD) może być pomocne w łagodzeniu jej objawów i poprawie jej samopoczucia. Oto kilka sposobów, jak można wspierać osobę z GAD:

1. Słuchaj uważnie. Bądź obecny i wsłuchaj się w jej obawy i lęki. Daj jej możliwość wyrażenia swoich emocji i myśli bez osądzania.
2. Wyrażaj zrozumienie. Potwierdź, że jej lęki są realne dla niej i że nie jest sama w swoim doświadczeniu. Wyraź zrozumienie i empatię wobec jej trudności.
3. Unikaj umniejszania obaw. Nie bagatelizuj jej obaw ani nie mów, żeby się „przestała martwić”. Zamiast tego, wspieraj i daj poczucie bezpieczeństwa.
4. Dostępność. Daj znać, gotowy do potowarzyszenia w razie potrzeby. Pamiętaj, że bliska Ci osoba zmagająca się z uogólnionym zaburzeniem lękowym nie zawsze będzie chciała rozmawiać o swoich lękach, ale świadomość, że jesteś, będzie wspierająca.
5. Bądź cierpliwy. Osoba z GAD może być nadmiernie zaniepokojona i potrzebować więcej czasu na podjęcie decyzji lub przystosowanie się do sytuacji. Bądź cierpliwy i daj jej przestrzeń do tego.
6. Zachęcaj do zdrowych nawyków. Promuj zdrowy styl życia, takie jak regularna aktywność fizyczna, odpowiedni sen, zdrowa dieta. Wspieraj wysiłki osoby z GAD w dbaniu o siebie.
7. Zachęcaj do psychoterapii. Zachęć osobę z GAD do skonsultowania się ze specjalistą, który może pomóc jej w radzeniu sobie z lękiem. Pomoc profesjonalisty może być kluczowa w procesie leczenia.

Ważne jest, aby zrozumieć, że każda osoba jest inna i może mieć różne preferencje dotyczące wsparcia. Zawsze warto rozmawiać z nią o tym, jak najlepiej wspierać ją w jej drodze do zdrowia psychicznego.

Uogólnione zaburzenia lękowe (GAD) – jak leczyć?

Leczenie uogólnionych zaburzeń lękowych może być realizowane w procesie psychoterapii w różnych nurtach terapeutycznych. W sytuacji nasilonych objawów warto również skonsultować się z lekarzem psychiatrą, który rozważy wdrożenie farmakoterapii.

Psychoterapia poznawczo-behawioralna a GAD

Leczenie uogólnionych zaburzeń lękowych (GAD) w terapii poznawczo-behawioralnej (CBT) obejmuje wiele skutecznych technik i strategii. Oto kilka elementów, które mogą być uwzględniane w terapii CBT GAD:

1. Edukacja o lęku i GAD. Pierwszym krokiem w terapii CBT jest edukacja pacjenta na temat natury lęku i GAD. Terapeuta wyjaśnia objawy GAD, mechanizmy utrzymujące lęk i dostarcza pacjentowi wiedzy na temat sposobów zarządzania lękiem.
2. Monitorowanie myśli i emocji. Pacjent jest zachęcany do monitorowania swoich myśli, emocji i fizycznego stanu związanego z lękiem. To pomaga w identyfikowaniu negatywnych myśli i wzorców myślenia, które przyczyniają się do lęku.
3. Zmiana myśli i przekonań. Terapeuta pomaga pacjentowi identyfikować i zmieniać nieprawdziwe, negatywne przekonania i myśli, które utrzymują lęk. Dzięki temu pacjent uczy się spostrzegać swoje myśli bardziej realistycznie i konstruktywnie.
4. Techniki relaksacyjne. Pacjent uczy się różnych technik relaksacyjnych, takich jak głębokie oddychanie, relaksacja mięśniowa i medytacja, które pomagają w redukcji lęku i napięcia.
5. Techniki zarządzania stresem. Terapeuta pomaga pacjentowi w rozwijaniu zdrowych strategii zarządzania stresem, takich jak planowanie, organizacja czasu, priorytetyzacja zadań i radzenie sobie z trudnościami w codziennym życiu.
6. Ekspozycja. W terapii CBT GAD często wykorzystuje się techniki behawioralne, takie jak ekspozycja terapeutyczna, czyli stopniowe i kontrolowane narażanie się na sytuacje wywołujące lęk. Pacjent uczy się przełamywać swoje lęki i reagować na nie w zdrowszy sposób.
7. Rozwój umiejętności interpersonalnych. Osoby z GAD często mają trudności w relacjach. Terapeuta może pomóc pacjentowi w rozwijaniu umiejętności komunikacyjnych, rozwiązywaniu konfliktów i budowaniu zdrowszych relacji społecznych.

Terapia CBT GAD jest zazwyczaj skoncentrowana na krótkoterminowych celach, ale długość terapii może się różnić w zależności od indywidualnych potrzeb pacjenta. Ważne jest, aby psychoterapeuta ukończył rekomendowane szkolenie i miał doświadczenie w pracy z zaburzeniami lękowymi. Psychoterapeutów, którzy pracują w nurcie poznawczo-behawioralnym, możesz bliżej poznać tutaj.

Psychoterapia psychodynamiczna a GAD

Kilka elementów, które mogą być uwzględniane w terapii psychodynamicznej GAD to:

1. Eksploracja wczesnych doświadczeń. Terapia psychodynamiczna skupia się na eksploracji wczesnych doświadczeń, takich jak dzieciństwo, relacje rodzinne i wcześniejsze traumatyczne wydarzenia, które mogą wpływać na rozwój GAD. Terapeuta może pomóc pacjentowi zrozumieć, jakie czynniki w przeszłości mogły przyczynić się do obecnych objawów lękowych.
2. Świadomość mechanizmów obronnych. W terapii psychodynamicznej ważna jest analiza mechanizmów obronnych, które osoba z GAD może stosować, aby radzić sobie z niepokojem i lękiem. Terapeuta pomaga pacjentowi identyfikować i zrozumieć te mechanizmy obronne oraz szukać zdrowszych sposobów radzenia sobie z trudnymi emocjami.
3. Przyglądanie się relacji terapeutycznej. Relacja terapeutyczna jest kluczowym elementem terapii psychodynamicznej. Terapeuta tworzy bezpieczne i wspierające środowisko, w którym pacjent może eksplorować swoje lęki, obawy i trudne emocje. Przyglądanie się relacji terapeutycznej może pomóc pacjentowi w rozwoju zdrowszych wzorców relacyjnych.
4. Zrozumienie konfliktów wewnętrznych. Psychoterapeuta pomaga pacjentowi zidentyfikować i zrozumieć wewnętrzne konflikty, które mogą przyczyniać się do objawów lękowych. Praca nad rozwiązaniem tych konfliktów może pomóc pacjentowi w redukcji lęku i poprawie funkcjonowania.
5. Integracja emocji i myśli. Terapeuta psychodynamiczny pomaga pacjentowi w integracji emocji i myśli, które mogą być rozdzielone lub skonfliktowane.

Jeżeli jesteś zainteresowany psychoterapią w nurcie psychodynamicznym, możesz poznać psychoterapeutów pracujących w naszym ośrodku tutaj.

Farmakoterapia a GAD

Farmakoterapia u osoby z zaburzeniem lękowym uogólnionym (GAD) może obejmować różne leki, zazwyczaj przepisywane przez lekarza psychiatrę lub lekarza rodzinnego. Główne grupy leków stosowanych w leczeniu GAD to leki przeciwlękowe, takie jak benzodiazepiny i leki przeciwdepresyjne, zwłaszcza selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) lub selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny i serotoniny (SNRI). Kilka przykładów leków stosowanych w farmakoterapii GAD to:

1. Benzodiazepiny. Leki takie jak diazepam, lorazepam, alprazolam i klonazepam są często stosowane w leczeniu objawów lękowych. Mogą one działać szybko, ale są skłonności do uzależnienia się od nich, dlatego są zazwyczaj stosowane krótkotrwałości. Mogą być również przepisywane w sytuacjach nagłego nasilenia objawów lękowych.
2. Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI). Leki takie jak fluoksetyna, sertralina i escitalopram są często stosowane jako leki pierwszego wyboru w leczeniu GAD. SSRI zwiększają dostępność serotoniny w mózgu, co może pomóc w zmniejszeniu objawów lękowych.
3. Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny i serotoniny (SNRI). Leki takie jak wenlafaksyna i duloksetyna są również skuteczne w leczeniu GAD. Podobnie jak SSRI, SNRI zwiększają dostępność neuroprzekaźników, takich jak serotonina i noradrenalina, co może łagodzić objawy lękowe.
4. Inne leki przeciwdepresyjne. Czasami leki z innych klas, takie jak mirtazapina lub bupropion, mogą być stosowane w leczeniu GAD, zwłaszcza jeśli SSRI lub SNRI nie przynoszą oczekiwanych efektów lub wywołują niepożądane skutki uboczne.

Należy pamiętać, że każda osoba reaguje inaczej na leki, dlatego konieczne jest indywidualne dostosowanie farmakoterapii pod nadzorem lekarza. Dawkowanie, długość leczenia i ewentualne zmiany w terapii farmakologicznej będą zależeć od indywidualnych potrzeb pacjenta i oceny lekarza.

Ważne jest skonsultowanie się z wykwalifikowanym specjalistą, takim jak lekarz psychiatra lub psychoterapeuta, aby dokładnie ocenić i zaplanować indywidualny plan leczenia, który uwzględnia potrzeby i preferencje danej osoby z UZL.

Mogą Cię także zainteresować nasze inne artykuły: 

Jak radzić sobie ze stresem? – Widoki Psychoterapia, 

Prokrastynacja – co to takiego i jak sobie z nią radzić? – Widoki Psychoterapia

Leczenie nerwicy Warszawa – Widoki – Twoja Psychoterapia (widokipsychoterapia.pl)

Odwiedź nas również na Facebooku : Widoki – Twoja Psychoterapia | Warsaw | Facebook 

oraz Instagramie: Widoki – Twoja Psychoterapia (@widoki_twoja_psychoterapia) • Zdjęcia i filmy na Instagramie