Hipochondria – objawy, przyczyny, metody leczenia

Hipochondria to zaburzenie psychiczne związane z przekonaniem, że ma się poważną chorobę, które opiera się na błędnej interpretacji objawów somatycznych. Osoby z hipochondrią często nieustannie martwią się swoim zdrowiem, skłonne są do przeszukiwania Internetu w poszukiwaniu informacji na temat chorób i ich objawów oraz do częstych wizyt u lekarza i badań diagnostycznych, nawet jeśli lekarze informują ich, że nie mają powodu do niepokoju.

Hipochondria – statysytki

Nie ma dokładnych danych dotyczących częstości występowania hipochondrii w populacji, ponieważ osoby z tym zaburzeniem często unikają diagnozowania i leczenia ze względu na swoje lęki i przekonania. Szacuje się jednak, że hipochondria występuje u około 1-5% populacji. Hipochondria może pojawić się u osób w każdym wieku i dotyczy zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Jednak niektóre badania sugerują, że kobiety są bardziej skłonne do rozwijania hipochondrii niż mężczyźni. Osoby, które doświadczyły traumy lub ciężkich chorób w przeszłości, również mogą być bardziej narażone na rozwój hipochondrii. Ważne jest, aby pamiętać, że obawy o własne zdrowie są naturalne i zrozumiałe, ale jeśli stały się one nieproporcjonalne w stosunku do rzeczywistych dowodów choroby, to może to być oznaką hipochondrii i należy wtedy zwrócić się o pomoc do specjalisty.

Hipochondria – objawy

Objawy hipochondrii mogą być różne u różnych osób, ale najczęstsze z nich to:

1. Stałe myśli o chorobie np. chorobie przewlekłej
2. Przesadna troska o zdrowie i nadmierne rozmyślanie na temat chorób
3. Częste badania i wizyty u lekarzy, nawet w przypadku braku poważnych objawów choroby
4. Wyszukiwanie informacji medycznych w Internecie i przeglądanie forów medycznych
5. Przekonanie o ciągłym zagrożeniu dla swojego zdrowia
6. Wyolbrzymianie i interpretowanie zwykłych dolegliwości jako oznak poważnej choroby
7. Stałe zwracanie uwagi na swoje ciało i wyczulenie na zmiany w swoim zdrowiu
8. Unikanie sytuacji, które mogą zwiększyć niepokój związany z chorobą
9. Lęk przed chorobami zakaźnymi lub chorobami dziedzicznymi

Osoby z hipochondrią mogą mieć również objawy somatyczne, takie jak bóle głowy, bóle brzucha, bóle mięśni i stawów, a nawet objawy lękowe, takie jak palpitacje serca czy uczucie duszenia się. Jednakże, te objawy somatyczne są zazwyczaj związane z lękiem i stresem, a nie z rzeczywistą chorobą. O ile osoby cierpiące na napady paniki są zazwyczaj przekonane, że katastrofa grozi im bezpośrednio podczas ataku paniki, hipochondrycy uważają, że katastrofa (np. śmierć) wydarzy się w bardziej odległej przyszłości. Warto zaznaczyć, że niektóre z tych objawów mogą występować u ludzi bez hipochondrii, a hipochondria jest diagnozowana tylko wtedy, gdy osoba ma przekonanie, że ma poważną chorobę pomimo braku dowodów medycznych na to.

Przyczyny hipochondrii

Przyczyny hipochondrii nie są do końca poznane, ale wiadomo, że to skomplikowane zaburzenie, które wynika z połączenia czynników biologicznych, psychologicznych i społecznych.

Rola czynników biologicznych

kilka czynników biologicznych, które mogą mieć wpływ na rozwój hipochondrii:

1. Genetyka. Istnieje pewien stopień dziedziczności hipochondrii. Badania wskazują, że osoby mające historię rodzinnych zaburzeń lękowych, depresji lub innych zaburzeń psychicznych mogą być bardziej podatne na rozwinięcie hipochondrii.
2. Neurochemia. Zaburzenia neurochemiczne, takie jak nierównowaga neuroprzekaźników, w tym serotoniny, dopaminy i noradrenaliny, mogą wpływać na rozwój hipochondrii. Te neuroprzekaźniki są zaangażowane w regulację nastroju, lęku i funkcji ciała, dlatego ich dysfunkcje mogą przyczyniać się do nasilenia lęków związanych z własnym zdrowiem.
3. Nadreaktywność układu limbicznego. Układ limbiczny jest zaangażowany w regulację emocji i odpowiedzi lękowych. U osób z hipochondrią zaobserwowano nadmierną reaktywność tego układu, co może prowadzić do wzmożonej percepcji i interpretacji sygnałów związanych z ciałem. To może przyczyniać się do wzmożonej uwagi na objawy somatyczne i nasilenia lęków związanych z własnym zdrowiem.
4. Uwarunkowania neuroanatomiczne. Badania obrazowania mózgu sugerują, że osoby z hipochondrią mogą mieć pewne różnice w strukturze mózgu, takie jak zmniejszenie objętości istoty szarej w obszarach związanych z przetwarzaniem emocji i wrażeń somatycznych. Te różnice neuroanatomiczne mogą wpływać na rozwój hipochondrii.
5. Trauma i stres. Doświadczenie traumatycznych wydarzeń lub chronicznego stresu może wpływać na układ nerwowy i wprowadzać zmiany biologiczne, które mogą zwiększać podatność na rozwinięcie hipochondrii. Stres może wpływać na regulację emocji, funkcjonowanie układu immunologicznego i hormonalnego, co może mieć związek z nasileniem objawów hipochondrii.

Rola czynników psychologicznych

Oto kilka czynników psychologicznych, które mogą mieć wpływ na rozwój hipochondrii:

1. Lęk i niepewność. Lęk jest jednym z głównych czynników psychologicznych związanych z hipochondrią. Osoby z hipochondrią często doświadczają wyraźnego lęku i niepokoju związanych z własnym zdrowiem. Obawy o potencjalne choroby mogą wynikać z niepewności, a hipochondria staje się mechanizmem obronnym, pozwalającym na kontrolę nad lękiem poprzez ciągłe monitorowanie ciała i poszukiwanie potwierdzenia braku choroby.
2. Nadmierna uwaga na ciało i objawy. Osoby z hipochondrią są skoncentrowane na swoim ciele i często przykładają nadmierne znaczenie do drobnych objawów somatycznych. Mogą być nadmiernie czujne na wszelkie odczucia cielesne i interpretować je jako dowód na istnienie poważnej choroby. Ta nadmierna uwaga na ciało i objawy może prowadzić do spirali lęku i wzmożonej troski o zdrowie.
3. Wzorce myślenia i przekonania. Osoby z hipochondrią często mają pewne wzorce myślenia i przekonania, które wpływają na rozwój i utrzymanie ich lęków. Mogą mieć tendencję do katastrofizowania, nadinterpretacji objawów, nadmiernej wagi przypisywanej objawom oraz szukania potwierdzenia własnych obaw. Przekonania takie jak „każdy objaw to poważna choroba” lub „lekarze nie zdiagnozują mojego stanu” mogą wzmacniać hipochondrię.
4. Doświadczenia życiowe i traumatyczne wydarzenia. Traumatyczne doświadczenia zdrowotne lub utrata bliskiej osoby z powodu choroby mogą wpływać na rozwój hipochondrii. Takie doświadczenia mogą wywołać lęk, bezradność i obawy związane z własnym zdrowiem. Ponadto, osoby z hipochondrią mogą mieć historię traumatycznych doświadczeń lub zaburzeń lękowych, które wpływają na ich podatność na rozwinięcie hipochondrii.
5. Relacje rodzinne. Dynamika rodzinna i wzorce zachowań w rodzinie mogą również odgrywać rolę w rozwoju hipochondrii. Jeśli jedno z rodziców ma wyraźne objawy hipochondrii lub nadmierne lęki związane z własnym zdrowiem, dziecko może podlegać wpływowi i nauczyć się podobnych wzorców zachowań i przekonań.

Znaczenie czynników społecznych

Czynniki społeczne, które mogą mieć wpływ na powstanie hipochondrii to:

1. Traumatyczne doświadczenia w przeszłości. Traumatyczne doświadczenia związane z własnym zdrowiem lub zdrowiem bliskiej osoby mogą prowadzić do rozwoju hipochondrii. Na przykład, osoba, która doświadczyła poważnej choroby lub straciła bliską osobę z powodu choroby, może stać się bardziej wrażliwa na objawy fizyczne i zacząć nadmiernie troszczyć się o swoje zdrowie.
2. Modelowanie zachowań. Zachowania i postawy osób w otoczeniu mogą mieć wpływ na powstanie hipochondrii. Jeśli osoba ma bliskiego krewnego lub znajomego, który często przejawia objawy hipochondrii lub stale wyraża lęki związane z własnym zdrowiem, może to wpływać na rozwój podobnych zachowań u innych.
3. Stres i presja społeczna. Stres związany z życiem codziennym, pracą, szkołą czy relacjami interpersonalnymi może wpływać na nasilenie objawów hipochondrii. Presja społeczna, na przykład oczekiwanie, że osoba będzie zawsze zdrowa i dobrze funkcjonująca, może zwiększać lęk związany z własnym zdrowiem i prowadzić do rozwoju hipochondrii.
4. Media i Internet. Dostęp do różnorodnych informacji na temat chorób i objawów może prowadzić do nadmiernej samoanalizy i przekonania o posiadaniu poważnej choroby na podstawie niewielkich objawów. Ponadto, wyszukiwanie objawów i diagnoz w Internecie może pogłębiać lęki i niepokój związane z własnym zdrowiem.
5. Wsparcie społeczne. Zarówno brak wsparcia społecznego, jak i nadopiekuńczość mogą mieć wpływ na rozwój hipochondrii. Brak zrozumienia lub bagatelizowanie doświadczanych objawów może prowadzić do nasilenia lęków i wzmożonej troski o zdrowie. Jednocześnie, nadmierne współczucie i opieka ze strony innych osób może podtrzymywać przekonanie o własnej chorobie i utrwalać hipochondrię.

Jak hipochondria wpływa na codzienne życie?

Hipochondria może znacząco wpływać na codzienne życie osoby cierpiącej na to zaburzenie. Oto kilka sposobów, w jakie hipochondria może wpływać na różne aspekty życia:

1. Zdrowie emocjonalne. Hipochondria jest związana z nadmiernym lękiem i obawami dotyczącymi własnego zdrowia. Osoba z hipochondrią często doświadcza chronicznego stresu, niepokoju i lęku związanego z przekonaniem o posiadaniu poważnej choroby. To może prowadzić do pogorszenia zdrowia emocjonalnego, objawów depresji i zaburzeń lękowych.
2. Relacje interpersonalne. Hipochondria może wpływać na relacje z innymi ludźmi. Osoba cierpiąca na hipochondrię może często zwracać uwagę na swoje objawy i zdrowie, co może prowadzić do frustracji u innych osób. Z kolei cierpiący na hipochondrię często czują się nierozumiani i samotni. Te czynniki mogą przekładać się na trudności w utrzymywaniu bliskich relacji.
3. Zawodowa i szkolna wydajność. Osoba z hipochondrią może często być nieobecna w pracy lub szkole z powodu wizyt u lekarza, badań diagnostycznych lub hospitalizacji. Nadmierna troska o zdrowie i ciągłe myśli o chorobach mogą również prowadzić do obniżonej koncentracji, wydajności i motywacji, co może negatywnie wpływać na wyniki szkolne lub zawodowe.
4. Styl życia. Hipochondria może prowadzić do unikania pewnych czynności, miejsc czy aktywności z obawy o zdrowie. Osoba cierpiąca na hipochondrię może unikać wysiłku fizycznego, podróży czy udziału w społecznych wydarzeniach, co może ograniczać jej możliwości i wpływać na jakość życia.
5. Finanse. Wizyty u lekarza, badania diagnostyczne, terapie i leki mogą być kosztowne, szczególnie jeśli osoba z hipochondrią często szuka pomocy medycznej i przeprowadza niepotrzebne badania. To może prowadzić do dużego obciążenia finansowego.
6. Samopoczucie ogólne. Hipochondria może prowadzić do chronicznego stresu, napięcia i dyskomfortu. Osoba z hipochondrią może odczuwać niepokój i niepewność co do swojego zdrowia przez większość czasu. To może wpływać na ogólne samopoczucie i jakość życia.

Warto zauważyć, że wpływ hipochondrii na codzienne życie może się różnić w zależności od stopnia nasilenia i indywidualnych cech osoby.

Hipochondria – jak sobie pomóc?

Jeśli cierpisz na hipochondrię, możesz zastosować kilka strategii, które pomogą Ci złagodzić objawy i poprawić Twoje samopoczucie:

1. Zwróć uwagę na swoje myśli i uczucia. Zacznij zapisywać swoje myśli i uczucia związane z chorobami, aby lepiej zrozumieć, jakie wydarzenia lub sytuacje mogą nasilić Twoją niepokojącą się o choroby. Odkrywanie czynników wywołujących lęki może pomóc w ich kontrolowaniu.
2. Ustal plan dla Twojego zdrowia. Przeprowadź rozmowę z lekarzem o swoich obawach i wybierz najlepszy plan leczenia dla swojego zdrowia. Dbanie o swoje zdrowie i wykonanie niezbędnych badań może pomóc Ci poczuć się bardziej kontrolującym swoje życie.
3. Ograniczaj przeszukiwanie Internetu. Internet może dostarczyć niepotrzebnych informacji i przestraszyć Cię jeszcze bardziej. Internet jest pełen informacji na temat różnych chorób i objawów, jednak nie wszystkie z nich są wiarygodne. Przeszukiwanie Internetu w poszukiwaniu informacji na temat chorób i objawów może nasilić lęk i obsesyjne myśli związane z własnym zdrowiem. Osoba z hipochondrią może wpadać w spiralę negatywnych myśli, porównywać swoje objawy z opisami na stronach internetowych i wciąż szukać potwierdzenia swoich obaw, co prowadzi do wzmożonego lęku i niepokoju. Przesadne korzystanie z Internetu może wpływać na zaufanie do profesjonalnej opieki medycznej. Osoby z hipochondrią mogą wątpić w diagnozy lekarzy, ponieważ przeczytane informacje sugerują inne możliwości. To może prowadzić do częstych wizyt u różnych specjalistów w poszukiwaniu potwierdzenia własnych obaw, co może być frustrujące zarówno dla pacjenta, jak i lekarza.
4. Skup się na teraźniejszości. Osoby z hipochondrią mają tendencję do zbyt dużego skupiania się na przyszłości i antycypacji potencjalnych problemów zdrowotnych. Skupienie się na teraźniejszości pomaga przerwać ten cykl negatywnych myśli i zwrócić uwagę na bieżące doświadczenia i sytuacje. Skupienie się na teraźniejszości pomaga osobie z hipochondrią zwrócić uwagę na rzeczywiste doznania ciała, a nie tylko na interpretację i przypisywanie im negatywnego znaczenia. Pozwala to na bardziej obiektywne spojrzenie na objawy i unikanie nadmiernej nadinterpretacji lub przesadnej reakcji na nie.
5. Wypróbuj techniki relaksacyjne. Techniki relaksacyjne, takie jak medytacja, joga lub proste ćwiczenia oddechowe, mogą pomóc Ci złagodzić napięcie i stres.

Ważne jest, aby zrozumieć, że hipochondria jest chorobą, która wymaga pomocy specjalisty. Wymienione formy samopomocy mogą znacznie usprawnić codzienne funkcjonowanie i zmniejszyć cierpienie związane z hipochondrią, natomiast konieczny może okazać się kontakt z psychoterapeutą i / lub psychiatrą.

Hipochondria – leczenie

Leczenie hipochondrii jest realizowane poprzez korzystanie z psychoterapii i ewentualnie farmakoterapii, jeśli występują również objawy depresji lub nasilonego lęku. Podejściem, w którym może być realizowana psychoterapia, jest nurt poznawczo-behawioralny (CBT). CBT polega na identyfikacji myśli i przekonań, które prowadzą do lęków związanych z chorobami, i naukę sposobów radzenia sobie z nimi. Terapia CBT może składać się z kilku elementów, takich jak:

1. Edukacja na temat hipochondrii – pacjent jest uczyony, czym jest hipochondria, jakie są jej objawy i jak wpływa na jego funkcjonowanie.
2. Terapia behawioralna – pacjent uczy się podejmować określone działania w odpowiedzi na objawy i myśli związane z chorobami, takie jak unikanie przeszukiwania Internetu, unikanie badań diagnostycznych bez zalecenia lekarza lub udawanie się na wizyty u lekarza tylko wtedy, gdy jest to konieczne.
3. Terapia poznawcza – pacjent uczy się zidentyfikować myśli, które prowadzą do lęków związanych z chorobami i zmieniać je na bardziej realistyczne i pozytywne.
4. Relaksacja – pacjent uczy się technik relaksacyjnych, takich jak medytacja, joga lub ćwiczenia oddechowe, aby złagodzić napięcie i stres.

Jak już wspominaliśmy, farmakoterapia może być stosowana, gdy występują również objawy depresji lub nasilonego lęku. Leki przeciwdepresyjne, takie jak selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI), są najczęściej przepisywanymi lekami w przypadku hipochondrii. Leczenie hipochondrii może być długotrwałe, ale wiele osób odnosi korzyści w wyniku uczestniczenia w psychoterapii oraz korzystania z farmakoterapii. Istotne jest również prowadzenie zdrowego stylu życia, w tym regularna aktywność fizyczna, zdrowa dieta i unikanie alkoholu oraz innych substancji odurzających.

Podsumowanie

W artykule omówiliśmy hipochondrię jako zaburzenie, które prowadzi do nadmiernego lęku związanego z własnym zdrowiem. Zidentyfikowaliśmy różne czynniki psychologiczne, społeczne i biologiczne, które mogą mieć wpływ na rozwój hipochondrii. Czynniki psychologiczne, takie jak lęk, nadmierna uwaga na ciało i objawy, oraz wzorce myślenia i przekonania, odgrywają istotną rolę w utrzymaniu tego zaburzenia. Wzorce społeczne, traumatyczne doświadczenia, stres i wpływ mediów również mogą przyczyniać się do nasilenia hipochondrii. Jednakże, istnieją skuteczne metody leczenia, z których najważniejszą rolę odgrywa psychoterapia, które mogą pomóc osobom cierpiącym na hipochondrię w radzeniu sobie z lękami i troskami związanymi z własnym zdrowiem.

Mogą Cię także zainteresować nasze inne artykuły: 

Jak radzić sobie ze stresem? – Widoki Psychoterapia, 

Prokrastynacja – co to takiego i jak sobie z nią radzić? – Widoki Psychoterapia

Leczenie nerwicy Warszawa – Widoki – Twoja Psychoterapia (widokipsychoterapia.pl)

Odwiedź nas również na Facebooku : Widoki – Twoja Psychoterapia | Warsaw | Facebook 

oraz Instagramie: Widoki – Twoja Psychoterapia (@widoki_twoja_psychoterapia) • Zdjęcia i filmy na Instagramie