ADHD u dorosłych – jak je rozpoznać i leczyć?

ADHD u dorosłych? Tak, to możliwe! ADHD (Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder), znane również jako zaburzenie deficytu uwagi z hiperaktywnością, często kojarzone jest z zaburzeniem, które dotyka dzieci. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że ADHD może dotyczyć także osób dorosłych. Zaburzenie to wpływa na możliwości koncentracji, organizację, stopień impulsywności i wiele innych aspektów codziennego funkcjonowania. W artykule przyjrzymy się bliżej temu, czym dokładnie jest ADHD u dorosłych, jakie są jego objawy i jak wpływa na codzienne życie. Przedstawimy również, jakie są możliwości leczenia i strategie zarządzania objawami. Opiszemy także częste zalety życia z ADHD.

ADHD u dorosłych – statystyki

Szacuje się, że około 4-5% dorosłej populacji ma ADHD (Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder). Warto zauważyć, że rzeczywista liczba dorosłych z ADHD może być większa niż statystyki wskazują. Związane jest to z kilkoma czynnikami, np.: z niewiedzy na temat ADHD u osób dorosłych, trudności w rozpoznawaniu objawów lub pokrywania się objawów ADHD z innymi zaburzeniami psychicznymi. Objawy ADHD często zmieniają się wraz z wiekiem. Wiele osób z ADHD w dzieciństwie nadal doświadcza objawów w dorosłości. Niektóre z nich nauczyły się radzić sobie z objawami w sposób, który pozwala im funkcjonować w społeczeństwie, podczas gdy inne mogą nadal odczuwać znaczne trudności w codziennym życiu. Co do różnic między płciami, wcześniejsze badania sugerowały, że ADHD jest diagnozowane częściej u chłopców niż u dziewczynek. Jednak obecne badania sugerują, że różnica ta może wynikać z kulturowych i społecznych uwarunkowań, które wpływają na wykazywanie objawów ADHD przez dziewczynki. Dziewczynki często wykazują inne objawy ADHD niż chłopcy. Zamiast wyraźnej hiperaktywności, częściej prezentują objawy, takie jak nieuwaga, niezdarność czy trudności w koncentracji. Mogą być one łatwo przeoczone lub błędnie interpretowane jako problemy emocjonalne lub trudności w nauce. Ponadto dziewczynki mogą lepiej maskować swoje trudności i starać się dostosować do oczekiwań społecznych. Mogą nauczyć się bardziej kontrolować swoją impulsywność lub starać się skupić na zadaniu, co utrudnia zauważenie problemów przez nauczycieli lub rodziców. Warto zauważyć, że społeczne oczekiwania wobec dziewczynek są często inne niż wobec chłopców. Dziewczynki często są bardziej zachęcane do siedzenia spokojnie, bycia grzecznymi i skupianiu się na relacjach społecznych. Ich objawy ADHD mogą być uznawane za „normalne” zachowanie, a nie jako zaburzenie. Ze względu na specyficznie prezentowane objawy ADHD u dziewczynek częściej diagnozuje się inne zaburzenia, takie jak zaburzenia nastroju i lękowe czy zaburzenia odżywiania. Może to prowadzić do opóźnienia w rozpoznaniu ADHD i nieodpowiedniego leczenia.

ADHD u dorosłych – objawy

Objawy ADHD u osób dorosłych mogą się różnić od tych obserwowanych u dzieci. Oto kilka często występujących objawów ADHD u osób dorosłych:

1. Niezdolność do skupienia uwagi. Osoby dorosłe z ADHD mogą mieć trudności ze skupianiem uwagi na zadaniach, zwłaszcza w sytuacjach wymagających długotrwałej koncentracji. Częste rozpraszanie się może pojawiać się w trakcie różnych aktywności takich jak rozmowa, czytanie, praca.
2. Hiperaktywność. Hiperaktywność u dorosłych z ADHD różni się nieco od hiperaktywności obserwowanej u dzieci. U dorosłych objaw ten często nie jest tak widoczny, ale nadal może wpływać na różne sfery życia. Dorosłe osoby z ADHD często odczuwają silny wewnętrzny niepokój, wewnętrzne napięcie, odczuwają potrzebę ruchu, często zmieniają pozycję, są ruchliwe w obrębie miejsca siedzenia, gestykulują. Często odczuwają niedosyt emocjonalny lub nudę. Mogą mieć trudności z czerpaniem przyjemności z rutynowych zadań, a często szukają intensywnych bodźców lub nowych doświadczeń, aby złagodzić to poczucie.
3. Impulsywność. Osoby dorosłe z ADHD mogą działać szybko, bez zastanowienia się, podejmować ryzykowne decyzje lub mieć trudności z kontrolą impulsów. Mogą mieć również trudności z czekaniem na swoją kolej lub przerywaniem innym w rozmowie.
4. Trudności w organizacji i zarządzaniu czasem. Dorośli z ADHD mogą mieć problemy z planowaniem i realizacją zadań, pamiętaniem o ważnych terminach, trudności w utrzymaniu porządku w pracy lub domu.
5. Trudności w regulacji emocji. Osoby dorosłe z ADHD mogą doświadczać silnych i gwałtownych emocji, zmienności nastroju, drażliwości, trudności w kontrolowaniu gniewu.
6. Niski próg frustracji. Osoby dorosłe z ADHD mogą mieć niski próg frustracji i szybko zniechęcać się w obliczu przeszkód, łatwo tracić motywację.

Zgodnie z kryteriami diagnostycznymi ADHD w DSM-5 (Diagnostyczny i Statystyczny Podręcznik Zaburzeń Psychicznych opracowany przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne), aby zdiagnozować ADHD, wymienione objawy muszą występować przed 12. rokiem życia i utrzymywać się w dorosłości. Ponadto muszą powodować trudności w funkcjonowaniu społecznym, zawodowym lub w innych obszarach życia. Należy też wykluczyć inne przyczyny trudności. Warto zauważyć, że każda osoba może doświadczać objawów ADHD w nieco inny sposób. Diagnoza ADHD u dorosłych wymaga oceny przez wykwalifikowanego specjalistę, psychiatrę lub psychologa, który uwzględni różnorodność objawów i konsekwencji dla codziennego funkcjonowania osoby.

Przykłady osób dorosłych z ADHD, które odniosły sukces

Istnieje wiele przykładów osób dorosłych z ADHD, które osiągnęły sukcesy zawodowe, rozwój osobisty i satysfakcjonujące relacje. Oto kilka przykładów:

• Richard Branson: znany przedsiębiorca i założyciel Virgin Group, który publicznie mówił o swoim ADHD. Pomimo trudności z koncentracją i organizacją, osiągnął ogromny sukces w biznesie, tworząc globalną markę.
• Simone Biles: wielokrotna medalistka olimpijska w gimnastyce, która publicznie podzieliła się swoją diagnozą ADHD. Pomimo wyzwań związanych z koncentracją i impulsywnością, osiągnęła najwyższy poziom w swojej dyscyplinie.
• Justin Timberlake: znany piosenkarz i aktor, który od dzieciństwa zmagał się z ADHD. Pomimo trudności z koncentracją, znalazł swoje powołanie w przemyśle rozrywkowym i osiągnął ogromny sukces.
• Emma Watson: znana brytyjska aktorka, działaczka społeczna i była ambasadorka dobrej woli UNESCO. Emma Watson publicznie podzieliła się swoim doświadczeniem z ADHD. Odniosła sukces zarówno w świecie filmu, jak i działalności charytatywnej.
• Solange Knowles: amerykańska piosenkarka, autorka tekstów i producentka muzyczna. Solange Knowles także mówiła otwarcie o swojej diagnozie ADHD. Wyróżnia się swoją twórczością muzyczną oraz działalnością artystyczną.
• Lisa Ling: amerykańska dziennikarka i prezenterka telewizyjna, która prowadziła programy takie jak „Our America with Lisa Ling” i „This Is Life with Lisa Ling”. Lisa Ling mówiła publicznie o swoim ADHD. Odniosła sukces jako dziennikarka śledcza.
• Michelle Rodriguez: aktorka znana z filmów takich jak „Szybcy i wściekli”, która publicznie przyznała się do ADHD. Mimo trudności z koncentracją i impulsywnością, odniosła sukces w branży filmowej i zyskała uznanie jako utalentowana aktorka.

Przykłady te pokazują, że osoby dorosłe z ADHD mają potencjał do osiągnięcia sukcesów w różnych dziedzinach życia. Ważne jest odpowiednie zarządzanie objawami ADHD, ale także wykorzystanie unikalnych talentów i kreatywności, które często towarzyszą temu zaburzeniu. Przy wsparciu, stosowaniu skutecznych strategii, psychoterapii i akceptacji, osoby z ADHD mogą znaleźć swoją drogę do sukcesu zawodowego, rozwoju osobistego i satysfakcjonujących relacji.

Zalety życia z ADHD

Życie z ADHD może być wyzwaniem, ale istnieją również pewne zalety związane z tym zaburzeniem. Oto kilka pozytywnych aspektów życia z ADHD:

1. Kreatywność. Osoby z ADHD często wykazują wysoką kreatywność. Mają skłonność do myślenia poza schematami, łączenia różnych idei i generowania innowacyjnych rozwiązań. To może prowadzić do twórczych osiągnięć, zarówno w dziedzinie sztuki, jak i nauki.
2. Energia i entuzjazm. Osoby z ADHD często mają dużą ilość energii i są pełne entuzjazmu. Gdy są skoncentrowane na czymś, co je interesuje, potrafią być bardzo zaangażowane i produktywne. Ta energia może być wykorzystana do realizacji celów i osiągania sukcesów.
3. Elastyczność myślenia. Osoby z ADHD często mają zdolność do szybkiego przystosowywania się do zmian. Mogą być elastyczne w podejściu do problemów i potrafią znaleźć nietypowe rozwiązania. Ta elastyczność myślenia może być przydatna w dynamicznym środowisku zawodowym i w sytuacjach wymagających szybkiego reagowania.
4. Wrażliwość na bodźce. Osoby z ADHD często są bardziej wrażliwe na bodźce zewnętrzne i wewnętrzne. Mogą dostrzegać subtelne detale, odczuwać intensywne emocje i szybko reagować na zmiany. Ta wrażliwość może pomóc w zauważaniu szczegółów, rozpoznawaniu potrzeb innych osób i wykazywaniu empatii.
5. Intensywność zainteresowań. Osoby z ADHD często mają pasje i zainteresowania, którym są oddane w pełni. Mogą się w nich zagłębiać i osiągać wysoki poziom zaangażowania. Ta intensywność może przynosić satysfakcję i przyczyniać się do osiągnięcia sukcesów w wybranych dziedzinach.

Warto zauważyć, że każda osoba z ADHD jest inna i doświadcza różnych aspektów tego zaburzenia. Niektóre z tych zalet mogą być bardziej widoczne u niektórych osób, podczas gdy inne mogą być mniej wyraźne. Ważne jest, aby spojrzeć na całą osobę z uwzględnieniem zarówno trudności, jak i mocnych stron związanych z ADHD.

ADHD u dorosłych – strategie i narzędzia samopomocy

Osoby dorosłe z ADHD mogą skorzystać z różnych praktycznych strategii i narzędzi, które pomogą im radzić sobie z codziennymi wyzwaniami. Oto kilka z nich:

1. Organizacja i planowanie:
   • Stworzenie ustalonego planu dnia, z uwzględnieniem ważnych zadań i terminów.
   • Używanie kalendarza, planera lub aplikacji mobilnych do śledzenia i organizacji czasu.
   • Tworzenie list zadań i priorytetów, aby zwiększyć skuteczność i efektywność.
2. Zarządzanie czasem:
   • Ustalanie krótkich okresów skupienia (np. technika Pomodoro) i regularne robienie przerw.
   • Wykorzystywanie alarmów lub przypomnień, aby przypomnieć o ważnych zadaniach lub terminach.
   • Wybieranie konkretnych momentów na wykonanie zadań i unikanie rozproszeń.
3. Prowadzenie dziennika:
   • Pisanie codziennych notatek, aby zorganizować myśli i zadać sobie pytania o postępy i cele.
   • Monitorowanie nastroju, energii i skuteczności działań w celu śledzenia wzorców i identyfikowania obszarów wymagających poprawy.
4. Wsparcie wizualne:
   • Używanie kolorowych markerów, etykietek i segregatorów do oznaczania i organizowania materiałów.
   • Wykorzystywanie diagramów, grafik i innych narzędzi wizualnych do prezentowania informacji i planowania.
5. Technologia:
   • Wykorzystywanie aplikacji i narzędzi online do zarządzania zadaniem, harmonogramu, notatek i przypomnień.
   • Używanie aplikacji mobilnych do śledzenia czasu, organizacji zadań i zarządzania listami.
6. Ćwiczenia fizyczne i zdrowy styl życia:
   • Regularna aktywność fizyczna, która może pomóc w redukcji napięcia i poprawie koncentracji.
   • Zdrowe odżywianie, odpowiednia ilość snu i dbanie o ogólną kondycję fizyczną i psychiczną.

Warto zauważyć, że każda osoba z ADHD może mieć indywidualne preferencje i strategie, które działają dla niej najlepiej. Dlatego ważne jest eksperymentowanie i dostosowywanie tych strategii do własnych potrzeb. Praca z psychoterapeutą specjalizującym się w ADHD może być również pomocna w opracowaniu spersonalizowanego planu zarządzania objawami i wyzwaniami związanymi z tym zaburzeniem.

ADHD u dorosłych – leczenie

Leczenie ADHD u osoby dorosłej jest zazwyczaj wieloaspektowe i opiera się na indywidualnych potrzebach i preferencjach danej osoby. Warto podkreślić, że ADHD nie można wyleczyć, natomiast możliwe jest złagodzenie objawów, które są typowe dla tego zaburzenia, a także rozwój strategii radzenia sobie z ADHD. Oto kilka głównych metod leczenia ADHD u dorosłych:

1. Farmakoterapia. W przypadku umiarkowanych lub ciężkich objawów ADHD, lekarz psychiatra może zalecić farmakoterapię. W leczeniu ADHD u osób dorosłych stosuje się różne rodzaje leków, które mogą pomóc w redukcji objawów ADHD. Najczęściej przepisywanymi lekami w leczeniu ADHD są stymulanty. Mogą one zawierać substancje takie jak metylofenidat (np. Ritalin, Concerta) lub amfetamina (np. Adderall). Stymulanty działają na poprawę kontroli uwagi, redukcję impulsywności i zmniejszenie hiperaktywności. U niektórych osób mogą one wywoływać skutki uboczne, takie jak zaburzenia snu, utratę apetytu czy podwyższenie ciśnienia krwi. W przypadku pacjentów, u których stymulanty nie są odpowiednie lub nie dają pożądanych efektów, mogą być stosowane niestymulanty. Atomoksetyna (Strattera) jest najczęściej stosowanym niestymulantem w leczeniu ADHD u dorosłych. Działa poprzez zwiększenie dostępności neuroprzekaźnika noradrenaliny w mózgu. Niemniej jednak, efekty terapeutyczne niestymulantów mogą być mniej intensywne niż w przypadku stymulantów. Czasami leki antydepresyjne, takie jak bupropion (Wellbutrin) lub duloksetyna (Cymbalta), mogą być stosowane w leczeniu ADHD u dorosłych. Pomagają w redukcji objawów ADHD, a jednocześnie mogą łagodzić objawy depresji lub lękowe, które często współwystępują z ADHD. Niektóre leki antyhistaminowe, takie jak hydroksyzyna (Vistaril), także mogą być stosowane w leczeniu objawów ADHD. Choć nie są one specyficznie zatwierdzone do tego celu, mogą pomóc w redukcji niepokoju i nadmiernego pobudzenia, które często towarzyszą ADHD.
   Wybór odpowiedniego leku i dawkowania powinien być ustalony przez lekarza na podstawie indywidualnych potrzeb pacjenta. Ważne jest regularne monitorowanie odpowiedzi na leczenie oraz ewentualnych skutków ubocznych.
2. Psychoterapia. W zależności od wybranego nurtu psychoterapii oraz konkretnych problemów doświadczanych przez osobę dorosłą z ADHD proces psychoterapii przebiega inaczej. Jednym z aspektów psychoterapii może być pomoc w monitorowaniu objawów, wzorców zachowań i funkcjonowania w różnych obszarach życia. Pozwala to na identyfikację problematycznych obszarów i śledzenie postępów w terapii. Jeden z obszarów pracy może dotyczyć umiejętności zarządzania czasem i organizacji. Ważnym tematem mogą okazać się także relacje z innymi ludźmi. Psychoterapeuta poznawczo-behawioralny może zaprosić pacjenta do skupienia się na identyfikacji niezdrowych przekonań, myśli automatycznych i sposobów myślenia, które przyczyniają się do trudności i negatywnych emocji. Kolejnym krokiem w tego rodzaju pracy jest zmiana tych myśli na bardziej adekwatne i konstruktywne.
3. Edukacja i wsparcie. Uzyskanie odpowiedniej wiedzy na temat ADHD może być kluczowe dla samozrozumienia i radzenia sobie z tym zaburzeniem. Często jest to ważny aspekt w procesie psychoterapii. Ponadto osoby dorosłe z ADHD mogą skorzystać z grup wsparcia oraz organizacji skupiających się wokół tematu ADHD. Wspierające środowisko i możliwość dzielenia się doświadczeniami z innymi mogą być pomocne w radzeniu sobie z trudnościami i uzyskaniu wsparcia emocjonalnego.
4. Trening umiejętności społecznych. Trening umiejętności społecznych skupia się na rozwijaniu konkretnych umiejętności interpersonalnych, takich jak nawiązywanie kontaktów, słuchanie, wyrażanie siebie, radzenie sobie z konfliktami itp. Trening umiejętności społecznych może pomóc osobom z ADHD poprawić relacje społeczne i zwiększyć poczucie własnej wartości.

Mogą Cię także zainteresować nasze inne artykuły: 

Jak radzić sobie ze stresem? – Widoki Psychoterapia, 

Prokrastynacja – co to takiego i jak sobie z nią radzić? – Widoki Psychoterapia

Leczenie nerwicy Warszawa – Widoki – Twoja Psychoterapia (widokipsychoterapia.pl)

Odwiedź nas również na Facebooku : Widoki – Twoja Psychoterapia | Warsaw | Facebook 

oraz Instagramie: Widoki – Twoja Psychoterapia (@widoki_twoja_psychoterapia) • Zdjęcia i filmy na Instagramie