Osoby wysoko wrażliwe wyróżniają się głównie sposobem przetwarzania subtelnych bodźców. Wykazują się w większym stopniu kreatywnością, przenikliwością, pasją i opiekuńczością. Wrażliwość wiąże się też z większą ostrożnością, wycofaniem i potrzebą spędzania dodatkowego czasu w pojedynkę. Ponieważ ludzie tego nie rozumieją, postrzegają WWO jako nieśmiałych, zalęknionych, słabych lub nietowarzyskich. Bojąc się tych etykiet, osoby wysoko wrażliwe chcą być tacy jak inni, co skutkuje przeciążeniem. Kim dokładniej są WWO? Jak zadbać o siebie będąc WWO? O tym właśnie piszemy w naszym artykule.
Osoby wysoko wrażliwe – podstawowe informacje
Pojęcie wysoko wrażliwej osoby zostało wprowadzone przez Elaine N. Aron, autorkę książki pt. „Wysoko wrażliwi, jak funkcjonować w świecie, który nas przytłacza”, która po raz pierwszy ukazała się w 1998 roku. Aron często podkreśla, że badania nad wysoką wrażliwością ułatwił jej fakt, że sama jest WWO. Pisze więc: „szczęśliwie złożyło się tak, że będąc jednocześnie zaintrygowanym naukowcem i człowiekiem wysoko wrażliwym, mogłam poznać to doświadczenie od wewnątrz”. Naukowa nazwa dla WWO to wrażliwość przetwarzania zmysłowego. Nie jest ona tożsama ani z introwersją, ani z neurotycznością. Jest to odrębna cecha, ale silnie skorelowana z neurotycznością. Osoby wysoko wrażliwe są bardziej podatne na oddziaływanie środowiska, zarówno pozytywne i negatywne, dlatego przeważnie funkcjonują lepiej niż osoby niewrażliwe mające za sobą tzw. dobre dzieciństwo. Uznaje się, że odsetek WWO w populacji to około 15 – 20 procent.
Osoby wysoko wrażliwe – główne cechy
Akronim DOES ujmuje kluczowe aspekty zachowania osób wysoko wrażliwych:
D – oznacza głębię przetwarzania. Osoby wysoko wrażliwe przed przystąpieniem do działania obserwują i zastanawiają się, szukają relacji pomiędzy wszystkim, co postrzegają, a przeszłymi doświadczeniami. Jeśli podejmują decyzję świadomie, zajmuje im to więcej czasu, bo rozważają wszystkie opcje. Głębiej niż inni przetwarzają wszystko, niezależnie od tego, czy zdają sobie z tego sprawę, czy nie.
O – WWO często doświadczają przesytu bodźcami, czyli przestymulowania. Wszystkiemu poświęcają więcej uwagi, dlatego szybciej zaczynają odczuwać zmęczenie.
E – osoby wysoko wrażliwe reagują silnie emocjonalnie, są bardzo empatyczne. Mocniejsze reakcje WWO dotyczą zwłaszcza pozytywnych emocji takich jak ciekawość, oczekiwanie sukcesu, przyjemne pragnienie czegoś, radość.
S – WWO są wyczulone na subtelności w otaczającym świecie.
Osoby wysoko wrażliwe – korzyści i koszty
Wysoka wrażliwość to cecha neutralna – w jednych okolicznościach jest użyteczna, a w innych nie.
Pozytywne strony WWO
Bycie osobą wysoko wrażliwą ma wiele korzyści. Niektóre z nich to:
- większa zdolność dostrzegania i unikania błędów
- sumienność
- zdolność do wykonywania zadań wymagających czujności, precyzji
- większa zdolność do autorefleksji
- wysoka empatia
Osoby wysoko wrażliwe w większym stopniu zwracają uwagę na detale, a wiedzę tę wykorzystują do formułowania trafniejszych przewidywań w przyszłości. Aron wskazuje także, że WWO są bardziej kreatywne, opiekuńcze, mają lepszą intuicję. W związku z tym „ludzie wysoko wrażliwi często są wizjonerami, obdarzonymi niezwykłą intuicją artystami czy wynalazcami, a także są dokładniejsi, ostrożniejsi i dysponują większą mądrością”. WWO mogą mieć trudności z korzystaniem z tych zasobów, jeżeli pracują na czas lub są oceniane.
Cienie bycia WWO
Wrażliwość bywa jednak niekiedy kosztowna. Największym kosztem bycia WWO jest częste przeciążenie układu nerwowego. Każdy z nas ma granice przyjmowania informacji czy bodźców, po przekroczeniu których doznajemy przeciążenia, przytłoczenia. Osoby wysoko wrażliwe docierają do tego punktu wcześniej, niż inni. W sytuacji przeciążenia człowiek czuje się pozbawiony kontroli, zewsząd odbiera informacje o problemach, nie jest w stanie optymalnie działać. Dlatego ludziom kontaktującym się z WWO wydaje się niekiedy, że mają one jakiś defekt. Warto pamiętać jednak, że ta negatywna ocena jest w głównej mierze uwarunkowana kulturowo. Kultura Zachodu postrzega wysoką wrażliwość jako coś, z czym się trudno żyje, coś, co należy uleczyć. „Filmy, reklamy, układ przestrzeni publicznej, wszystko to mówi nam, że mamy być twardzi jak Terminator, stoiccy Jak Clint Eastwood i towarzyscy jak Goldie Hawn” – zauważa Aron.
Najlepszym sposobem zajęcia się aspektami własnego cienia jest poznanie ich i nawiązanie z nimi przymierza.
Elaine N. Aron
Jak zadbać o siebie, będąc WWO?
Aron w swojej książce stwierdza także: „Jesteś inny. W związku z tym powinieneś też pewnie żyć w inny sposób niż pozostali, tak by zachowywać zdrową harmonię ze swoim nietypowym, bardzo czułym organizmem”. Niektóre sposoby, jakie warto wykorzystywać, aby czuć się dobrze i dobrze funkcjonować, będąc osobą wysoko wrażliwą, są następujące:
1. Warto uwzględniać potrzeby swojego wrażliwego organizmu. Aron doradza: „traktuj swoje ciało tak, jak traktowałbyś niemowlę”. Co to oznacza? Że osoby wysoko wrażliwe powinny zrównoważyć udzielanie się w świecie zewnętrznym i unikanie go. Warto uczestniczyć w życiu świata na własnych warunkach. Poza tym, im częściej podejmuje się jakąś aktywność, tym łatwiejsze i mniej pobudzające staje się do dla organizmu. Trzeba jednak znaleźć przestrzeń na regenerację i odpoczynek. „Kreatywni ludzie potrzebują samotności. Ale nie mogą przebywać w niej ciągle. Kiedy się odcinasz, tracisz poczucie rzeczywistości i zdolność przystosowywania się”.
2. Dobrze jest unikać nazywania siebie nieśmiałą osobą. Etykieta „nieśmiały” nie odnosi się do prawdziwej natury WWO – wrażliwości na subtelne bodźce i trudności wynikających z nadpobudzenia. Osoby wysoko wrażliwe często po prostu mogą nie mieć ochoty na dodatkowe pobudzenie. Dlatego wycofują się z sytuacji społecznych, a nie dlatego, że odczuwają lęk. Poza tym nazywanie siebie nieśmiałym jest samospełniającą się przepowiednią.
3. Warto pamiętać o swoich umiejętnościach interpersonalnych: rozmowy na poważnie, umiejętne słuchanie, dopuszczanie momentów milczenia, w których dojrzewają głębsze myśli.
4. Ważna jest praca nad swoim nadpobudzeniem w sytuacjach społecznych np. poprzez pamiętanie, że nadpobudzenie to niekoniecznie lęk, znalezienie innej wrażliwej osoby i porozmawianie z nią w cztery oczy, skorzystanie z umiejętności redukcji nadpobudzenia (przerwa na wytchnienie, krótki spacer, głębokie oddychanie, rozważenie, jakie opcje rozwiązania trudnej sytuacji są dostępne i in.), wyjaśnienie innym, na czym polega wysoka wrażliwość.
5. Rozważenie skorzystania z psychoterapii, jeżeli w przeszłości, np. w okresie dzieciństwa, osoby wysoko wrażliwe spotkały bardzo trudne doświadczenia. Na WWO wszystko silniej oddziałuje.
Niezależnie od tego, jakie są czasy, cierpienie dotyka każdego człowieka. To, jak z nim żyjemy i pomagamy z nim żyć innym, stanowi jedno z wielkich pól do twórczej i etycznej działalności WWO. My, wysoko wrażliwi, wyrządzamy sobie i innym wielką szkodę, postrzegając się jako słabych w porównaniu z wojownikami. Nasza siła ma inny charakter, ale często bywa nawet większa. Nieraz tylko ona jest w stanie doprowadzić do tego, że człowiek zaczyna znosić cierpienie i zło.
Elaine N. Aron
Masz trudności i potrzebujesz wsparcia?
Posłanie do nadwrażliwych
Kazimierz Dąbrowski, polski lekarz, psychiatra, psycholog kliniczny, filozof oraz pedagog, w swojej praktyce klinicznej zwracał uwagę na wysoką wrażliwość u swoich pacjentów. Poświęcił im nawet jeden wiersz pt. „Posłanie do nadwrażliwych”.
„Bądźcie pozdrowieni, Nadwrażliwi!
Za waszą czułość w nieczułości świata,
i za niepewność – wśród jego pewności,
za to, że odczuwacie innych tak jak siebie samych
zarażając się każdym bólem
za lęk przed światem, jego ślepą pewnością, która nie ma dna
za potrzebę oczyszczenia rąk z niewidzialnego nawet brudu ziemi –
bądźcie pozdrowieni!
Bądźcie pozdrowieni, Nadwrażliwi!
Za wasz lęk przed absurdem istnienia
i delikatność niemówienia innym tego co w nich widzicie
za niezaradność w rzeczach zwykłych
i umiejętność obcowania z niezwykłością
za realizm transcendentalny i brak realizmu życiowego,
za nieprzystosowanie do tego co jest
a przystosowanie do tego co być powinno
za to co nieskończone – nieznane – niewypowiedziane
ukryte w was.
Bądźcie pozdrowieni, Nadwrażliwi!
Za waszą twórczość i ekstazę,
za wasze zachłanne przyjaźnie, miłość i lęk
że miłość mogłaby umrzeć jeszcze przed wami.
Bądźcie pozdrowieni!
Za wasze uzdolnienia – nigdy nie wykorzystane –
(niedocenianie waszej wielkości nie pozwoli
poznać wielkości tych, co przyjdą po was)
za to, że chcą was zmieniać zamiast naśladować
że jesteście leczeni zamiast leczyć świat
za waszą boską moc niszczoną przez zwierzęcą siłę
za niezwykłość i samotność waszych dróg
bądźcie pozdrowieni, Nadwrażliwi!”.
Artykuły, które mogą Cię także zainteresować: Jak zwiększyć poczucie własnej wartości? – Widoki Psychoterapia, Jak poradzić sobie z depresją? Leczenie depresji Warszawa – Widoki (widokipsychoterapia.pl), Czuła Przewodniczka – dlaczego porwała Polki? – Widoki Psychoterapia, Czuła Przewodniczka – dlaczego porwała Polki? – Widoki Psychoterapia.
Odwiedź nas także tutaj: Widoki – Twoja Psychoterapia | Facebook
